INGLIZ VA O‘ZBEK TILLARIDA SO‘Z HOSIL BO‘LISH JARAYONLARINING LINGVOMADANIY JIHATDAN CHOG‘ISHTIRMA TADQIQI
Keywords:
lingvomadaniyat, so‘z yasash, qiyosiy tahlil, ingliz tili, o‘zbek tili, affiksatsiya, kompozitsiya, konversiya, mentalitet, madaniy konseptlar, neologizmlar, tarjima, tilshunoslik, lingvokulturologiyaAbstract
Mazkur maqolada ingliz va o‘zbek tillarida so‘z hosil bo‘lish jarayonlari lingvomadaniy nuqtai nazardan qiyosiy tahlil qilinadi. Har ikki tilning tarixiy rivoji, madaniy qadriyatlari, ijtimoiy hayotidagi o‘ziga xosliklar til birliklarining shakllanishida qanday aks etishi ochib beriladi. Ingliz tilidagi affiksatsiya, konversiya, kompozitsiya, qisqartmalar, blending kabi modellar o‘zbek tilidagi suffiksatsiya, prefiksatsiyaning chegaralangan qo‘llanilishi, qo‘shma so‘zlar yasash, takroriy va juft so‘zlar, semantik kengayish kabi usullar bilan qiyoslanadi. Tadqiqotda lingvomadaniy omillar – milliy dunyoqarash, turmush tarzi, mentalitet, madaniy konseptlar, qadimiy an’analar va zamonaviy madaniy ta’sirlar so‘z hosil bo‘lish jarayoniga qanday ta’sir qilishi mufassal yoritiladi. O‘zbek va ingliz xalqlarining tarixiy-madaniy tajribasi, ijtimoiy munosabatlari, kasb-hunar, iqtisodiyot va milliy qadriyatlar bilan bog‘liq neologizmlar ham misollar orqali ko‘rsatib beriladi. Tadqiqot natijalari ikki tilning lingvokulturologik tafovutlarini chuqur tahlil qilish, tarjima jarayonida ekvivalentlarni to‘g‘ri tanlash, madaniyatlararo kommunikatsiyani samarali tashkil etish hamda til o‘rgatish jarayonida lingvomadaniy kompetensiyani kuchaytirishga xizmat qiladi.
References
1. Akhmanova O.S. Lingvisticheskiy slovar’. – Moskva, 2010.
2. Bussmann H. Routledge Dictionary of Language and Linguistics. London, 2006.
3. K. Rahmatullayev. O‘zbek tili so‘z yasalishi. – Toshkent, 2015.
4. Saidov M. Til va madaniyat munosabatlari. – Toshkent, 2020.
5. Sharopov A. Lingvokulturologiya asoslari. – Toshkent, 2018.
