“UYQU — INSON TARAQQIYOTINING YASHIRIN DVIGATELI”
Abstract
Ushbu maqolada uyquning inson organizmidagi fiziologik, gormonal va psixologik ahamiyati yoritilgan. Tadqiqotlar asosida uyqu fazalari, chuqur uyqu davrida ro‘y beradigan tiklanish jarayonlari hamda uyqusizlikning aqliy va jismoniy faoliyatga salbiy ta’siri tahlil qilinadi. Shuningdek, maqolada uyqu gigiyenasi va uni yaxshilash bo‘yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar berilgan. Pirovardida uyquni muntazam yo‘lga qo‘yish inson samaradorligini, motivatsiyasini va sog‘lig‘ini oshiruvchi muhim omil ekani ilmiy asosda isbotlangan.
References
1. Van Cauter, E. et al. (2000). Uyqusizlikning endokrin va metabolik oqibatlari. JAMA. https://doi.org/10.1001/jama.283.5.682
2. Leproult, R. & Van Cauter, E. (2011). Uyquni cheklash erkaklardagi testosteron darajasiga ta’siri. JAMA.
3. Spiegel, K. et al. (1999). Uyqu qarzining metabolik va gormonal faoliyatga ta’siri. Lancet.
4. Czeisler, C. A. et al. (1999). Insonlarda sirkadiyal soatning barqarorligi. Science. Fullagar, H. H. et al. (2015). Uyqu va sport samaradorligi: uyqusizlikning mashq natijalariga ta’siri. Sports Medicine.
5. Dinges, D. F. et al. (2005). Doimiy uyqu yetishmovchiligi va reaksiya tezligining pasayishi. Sleep.
6. Irwin, M. R. (2015). Nega uyqu sog‘lik uchun muhim. Sleep.
7. Nedergaard, M. et al. (2013). Uyqu miyadagi modda almashinuvini tozalovchi mexanizmni ishga tushiradi. Science.
8. Möller-Levet, C. S. et al. (2013). Yetarli uyqu bo‘lmaganda sirkadiyal gen ifodalanishidagi o‘zgarishlar. PNAS.
9. Walker, M. P. et al. (2002). Uyqu amaliyoti orqali motor ko‘nikmalarni mustahkamlash. Nature Neuroscience.
10. Cappuccio, F. P. et al. (2011). Uyqu davomiyligi va yurak-qon tomir kasalliklari xavfi. Eur Heart J.
11. Cohen, S. et al. (2009). Uyqu odatlari va shamollashga moyillik. Arch Intern Med.
12. Oyetakin-White, P. et al. (2015). Uyquning teri qarishiga ta’siri. Clin Exp Dermatol.
13. Faraguna, U. et al. (2008). Miya neyrotrofik omili (BDNF) va uyqu tartibga solinishi. Sleep.
14. Volkow, N. D. et al. (2012). Uyqusizlik dopamin retseptorlarini kamaytiradi. J Neurosci. Andreazza, A. C. et al. (2010). Uyqusizlikdan keyin mitoxondriya disfunktsiyasi. J Neurosci.
15. Taheri, S. et al. (2004). Qisqa uyqu leptinni kamaytiradi, grelinni oshiradi. PLoS Medicine. Hausswirth, C. et al. (2014). Uyqusizlik sportchilarda ortiqcha yuklanish va charchashga olib keladi. Eur J Appl Physiol.
16. Van Someren, E. J. (2006). Inson uyqusida issiqlikni tartibga solish mexanizmlari. J Appl Physiol.
17. Clark, I. & Landolt, H. P. (2017). Qahva, kofein va uyqu: ruhiy va jismoniy salomatlikka ta’siri. Sleep Med Rev.
